Zęby można porównać do brył o różnych powierzchniach. Każda z tych powierzchni ma ściśle określoną budowę zależną od wykonywanej funkcji.

Uszkodzenie struktury nawet jednej z nich niesie odległe skutki w funkcjonowaniu całego narządu żucia.

 

Budowa zęba zależy od czynności, którą ma on wykonać.

• Odcinanie pokarmu umożliwiają siekacze o cienkiej powierzchni siecznej.
• Trzymanie, odrywanie z odcinaniem zapewniają lekko wystające kły o ostrych krawędziach.
• Wstępne rozdrabnianie pokarmów to funkcja przedtrzonowców wyposażonych na powierzchni żującej, z reguły w dwa guzki rozdzielone bruzdą.
• Rozcieranie na miazgę to zadanie trzonowców. Budowa ich powierzchni roboczej jest mocno urozmaicona różnymi guzkami, fałdami i bruzdami.

 

Zależności

• Pojedynczy ząb nie wykona przeznaczonej mu pracy. Dlatego stoją obok siebie, specjalnie pogrupowane według wykonywanych zadań oraz mocno, ale elastycznie osadzone w kości za pomocą systemu korzeniowego. Zabezpieczeniem tego mocowania jest otulina z błony śluzowej dziąsła brzeżnego ze specjalnie uformowaną kieszonk wokół zęba. Taki jest łuk zębowy.
• Mamy dwa łuki zębowe : górny i dolny. Górny jest nieruchomy a dolny wykonuje ruchy nawet bardzo skomplikowane.Dlaczego?
• Skomplikowane kierunki ruchu łuku dolnego względem górnego umożliwia specjalna budowa stawu skroniowo-żuchwowego , który możemy palcem wyczuć w przedniej części przewodu słuchowego.
• Dolny łuk zębowy jest zbudowany podobnie do górnego, zawiera trochę drobniejsze zęby a ich powierzchnie robocze ściśle pasują do powierzchni zębów łuku przeciwstawnego, tworząc triady. Zapewnia to właściwe spełnianie funkcji przypisanych zębom.
• Sił potrzebnych do pracy łuków zębowych dostarczają wielokierunkowo zamocowane mięśnie żwacze.

 

Taka budowa zapewnia występowanie optymalnych sił na poszczególnych grupach zębowych i wykonanie proporcjonalnie rozłożonej pracy związanej z pobieraniem pokarmu.

 

Zagrożenia i obrona

Każda praca niesie zagrożenia. Tak też jest w ustach podczas jedzenia.

• Twarde części pokarmu mogą uszkodzić kieszonki dziąsłowe wokół zębów, błonę śluzową pokrywającą kości szczęki czy żuchwy. Dlaczego tak się nie dzieje?
• Powierzchnie boczne zębów są wypukłe. Obrys największej wypukłości zęba stanowi cień ochronny dla tkanek miękkich go utrzymujących.
• Dodatkowym zabezpieczeniem są punkty styku wypukłości między zębami stojącymi w łuku. Tak jest chronione najbliższe otoczenie zęba.
• Budowa dalszej części mechanizmu obronnego działa jak stok do lądowania dla skoczka narciarskiego. Stromy i wysoki z początku wyrostek kostny z zębami szczęki czy żuchwy przechodzi łagodnie w dalsze struktury budowy jamy ustnej hamując ruch rozdrabnianego pokarmu. Stromizny i wysokości są ściśle powiązane z budową i funkcją poszczególnych grup zębowych.
• Kolejnym zagrożeniem jest zaleganie pobieranego pokarmu.
• Jama ustna ze zdrowym, kompletnym uzębieniem, pomimo posiadania miejsc retencyjnych wykazuje mechanizmy samooczyszczające pod warunkiem spożywania pokarmów naturalnych i nieprzetworzonych. Tylko, że my jemy większość pokarmów przetworzonych, czego natura nie przewidziała. Dlatego musimy myć zęby.

 

Najmniejsze uszkodzenie jednego elementu narządu żucia ma swoje skutki w zaburzeniu czynności pozostałych. Konieczne są wizyty kontrolne u dentysty średnio, co 6 miesięcy.